Historia

Chór Męski " MELODIA" - to zespół cieszący się niesłabnącą sympatią środowiska mieleckiego, od lat uczestnicząc w uroczystościach patriotycznych i religijnych w Mielcu i okolicy, promując kulturę muzyczną wśród społeczeństwa a także poza granicami kraju, godnie reprezentując miasto Mielec.

Mielecki chór „Melodia" powstał w roku 1933 z inicjatywy Stanisława Lachmana.Ten młody wówczas nauczyciel języka polskiego w Państwowym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im, Stanisława Konarskiego był kiedyś członkiem Chóru Akademickiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, przeniósł więc do stworzonego przez siebie zespołu szkolnego „Hasło" krakowskiego chóru rozpoczynające się od słów „Leć pieśni...". Niebawem stało się ono „zawołaniem" śpiewających Mielczan; Chór „Melodia" po dziś dzień rozpoczyna tym utworem każdy swój występ.

Do wybuchu wojny chór „Melodia" występował w trzech grupach - jako chór męski, żeński i mieszany. Jego celem - w myśl statutu i regulaminu — było popularyzowanie wśród młodzieży szkolnej zasad zbiorowego śpiewu i muzyki, kształcenia poczucia piękna, kultywowanie tradycji pieśniarskich oraz wyrabianie karności i solidarności koleżeńskiej. Każdy kandydat na członka chóru odbywał wówczas odpowiedni staż, a następnie - po złożonym, specjalnym egzaminie - na mocy uchwały Zarządu był przyjmowany do zespołu. Odbywało się to w sposób bardzo uroczysty: dyrygent, po odczytaniu uchwały, wręczał nowemu członkowi srebrną odznakę zespołu, następnie na cześć nowoprzyjętego śpiewano „Leć pieśni...".

Chór pod kierunkiem prof. Stanisława Lachmana szybko doskonalił swój artystyczny poziom i zyskiwał coraz większą popularność. Koncertował z powodzeniem we własnym mieście, ale też często wyjeżdżał do wielu miejscowości Polski południowej. Podczas występów prezentował najpiękniejsze pozycje polskiej literatury chóralnej i w połowie lat trzydziestych — zanim jeszcze w Mielcu zbudowano Państwowe Zakłady Lotnicze — roz¬sławił nikomu nieznane miasteczko dwoma koncertami w Polskim Radio w Krakowie, emitowanymi w roku 1935 i 1938 na fali ogólnokrajowej. W latach 1937 i 1939 mielecki zespół wygrał I i II Konkurs Chórów Gimnazjalnych Polski Południowej, zajmując w pierwszym z nich miejsce pierwsze (chór męski) i trzecie (chór mieszany), zaś w drugim - pierwsze (chór męski), drugie (chór żeński) i trzecie (chór mieszany).

Podczas koncertu galowego po pierwszym konkursie w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, Bolesław Wallek-Walewski - kompozytor, pedagog i dyrygent — ustąpił miejsca za dyrygenckim pulpitem Stanisławowi Lachmanowi. Dyrygowanie połączonymi chórami, ponad pięćset osobowym zespołem, było wyróżnieniem dla mieleckiego nauczyciela i wychowawcy, było także dowodem uznania dla jego uczniów i wychowanków, dla szkolnego chóru. Dużym przeżyciem dla członków zespołu był także koncert dedykowany pracownikom prasy, w Pałacu Prasy w Krakowie. Recenzje i fotografie z tego koncertu, opublikowane w poczytnym, ilustrowanym tygodniku „Światowid", potwierdziły pracę i sukcesy mieleckiej „Melodii".

W roku 1938 chór „Melodia", jako jedyny zespół szkolny, został zaproszony przez organizatorów „Dni Krakowa" do współzawodnictwa z najlepszymi chórami i towarzystwami śpiewaczymi podczas przygotowanego z tej okazji „Święta pieśni" w pięknej scenerii wawelskiego Zamku. Już sam udział w tej imprezie był wyróżnieniem dla zespołu, a przecież chór „Melodia" odniósł wówczas duży sukces: wykonanie przez chór mieszany „Pragną ocki" Stanisława Wiechowicza uznane zostało za wzorowe...
W dniu 12 czerwca 1938 roku chór „Melodia" obchodził pierwszy swój jubileusz — pięciolecie działalności. Podczas koncertu zorganizowanego z tej okazji najbardziej zasłużonym śpiewakom, działaczom i protektorom zespołu nadano godność członków honorowych, a dochód z tego i innych występów przeznaczono na pomoc dla bezrobotnych oraz Fundusz Towarzystwa Szkoły Ludowej. Było to w życiu ówczesnego Mielca wydarzenie kulturalne dużego formatu.

Pięknie rozwijającą się działalność zespołu przerwała wojna. W listopadzie 1939 roku zostali osadzeni w obozie jenieckim koledzy: Karol Toczek i Tadeusz Orzechowski. Śpiewanie przez grupę członków zespołu pieśni patriotycznych w budynku byłej bursy gimnazjalnej w dniu 3 maja 1940 roku pociągnęło za sobą aresztowania. Do obozów koncentracyjnych wywiezieni zostali — skąd już nie wrócili — koledzy: Adam Borzęcki, świetny bas, autor projektu odznaki chóru (którą wykonał krakowski grawer Jan Widlińskś) oraz Józef Bolesław Wanatowicz. Padli w walce z okupantem Stanisław Słowikowski i Franciszek Bączyński. Rozstrzelani zostali Adam Hillenbrandt, Tadeusz Mikuła i Jan Lubera. Zginął także, zakatowany w hitlerowskim więzieniu, Zygmunt Żędzianowski. Gromadzone dużym nakładem sił zbiory chóralnej biblioteki uległy dewastacji, choć część ich udało się uratować i przechować Eugeniuszowi Leyko.

Niemal natychmiast po wyzwoleniu Mielca chór „Melodia" wznowił działalność pod kierownictwem byłego wychowanka i członka zespołu, późniejszego nauczyciela śpiewu i muzyki w mieleckim Liceum Ogólnokształcącym — Franciszka Saramy. Pierwsze koncerty zespołu męskiego, z repertuarem pieśni patriotycznych i wojennych, odbyły się w niespełna miesiąc po odzyskaniu niepodległości. Chór śpiewał wówczas w sali bloku piętnastego na Osiedlu i w zniszczonej Sali „Sokoła", a także koncertował dla mieszkańców wielu miast nowo utworzonego województwa rzeszowskiego — w Rzeszowie, Dębicy, Kolbuszowej, Ropczycach...
Do zespołu chórzystów sprzed wojny stopniowo napływała młodzież szkolna. W ten sposób chór jakby odrodził się przy Liceum im. Konarskiego, w szkole, w której powstawał przed piętnastu niemal laty.

„Powojenny" chór pod kierownictwem Franciszka Saramy działał w dwóch grupach — jako zespół męski i mieszany. Do roku 1950 uświetniał wiele uroczystości w samym Mielcu i w okolicznych miejscowościach. Przyszły jednak lata trudne: część śpiewaków wyjechała na studia wyższe, pamiętną reformą zlikwidowano w szkołach naukę śpiewu, podczas przeprowadzki do nowego budynku rozproszone zostały zbiory nut... Wreszcie, w okresie burzliwego rozwoju muzyki młodzieżowej, działalność chóru a cappella nie znajdowała właściwego klimatu sprzyjającego jego rozwojowi.

Z powodu likwidacji przez państwo nauki śpiewu w szkołach średnich, zespół zamilkł na kilkanaście lat, bo do roku 1967, by po latach przerwy, kolejny raz z inicjatywy byłych członków Chóru „Melodia” wznowić działalność artystyczną mając za patronów kolejno: Towarzystwo Miłośników Ziemi Mieleckiej, Zakładowy Dom Kultury WSK Mielec, Spółdzielnię Rzemieślników Wielobranżową w Mielcu oraz Samorządowe Centrum Kultury przy którym działa do chwili obecnej.

Odnowa przyszła w końcu lat sześćdziesiątych. Dzięki inicjatywie Franciszka Michońskiego, Mieczysława Krzaka, Gustawa Wanatowicza, Józefa Kamińskiego i kilku innych entuzjastów, którzy po studiach wrócili do Mielca i podjęli tu pracę zawodową, chór męski „Melodia" znalazł nowego protektora, stał się jedną z sekcji Towarzystwa Miłośników Ziemi Mieleckiej. Dzięki działaniom i zabiegom prezesa Edwarda Zyrkowskiego, wydatnej pomocy kierownika Wydziału Kultury WRN w Rzeszowie - Władysława Czajewskiego i przewodniczącego MRN w Mielcu — Romualda Junikiewicza, zespół pod kierownictwem Franciszka Saramy pracuje w „Sali Królewskiej" Miejskiej Rady Narodowej, dostaje dotacje na zakup nut i strojów, koncertuje w mieście i okolicach. Spóźniony niemal o rok — w dniu 29 czerwca 1969 roku — zorganizowany zostaje jubileusz trzydziestopięciolecia i zjazd koleżeński. Na uroczystość przybyło 150 członków zespołu ze wszystkich okresów jego działalności, a także jego założyciel i pierwszy dyrygent — Stanisław Lachman. Podczas tego niezwykłego „Święta pieśni" uroczysty koncert prowadzili na przemian — Stanisław Lachman, Franciszek Sarama i Jerzy Kopcewicz, a miła atmosfera tej uroczystości pozostanie w pamięci jego uczestników na zawsze.

Od jesieni 1969 roku rozpoczął się nowy etap w życiu mieleckiego chóru. Od tamtego czasu działa on mianowicie pod auspicjami Robotniczego Centrum Kultury przy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, a nowy mecenas nie tylko zdejmuje z zespołu szereg problemów, ale także roztacza przed nim nowe perspektywy. Początkowo więc lata pracy w nowych warunkach odznaczają się poszukiwaniem nowych form działania odpowiadających możliwościom i korespondujących z zainteresowaniami środowiska. Rozpoczyna się wówczas współpraca chóru z zespołem instrumentalnym „Big — band" (kierownik Leopold Kozłowski), zmienia się i poszerza repertuar. Chór bierze udział w licznych koncertach, konkursach i festiwalach, wyjeżdża na koncerty do Warszawy, Wrocławia. Kielc, Krakowa, Lublina, Rzeszowa, Katowic, Chorzowa, Jaworzna, Kraśnika, Legnicy, Przemyśla, Jasła, Dębicy, Tarnobrzegu i wielu innych miast Polski. Koncertuje także za granicą, kilkakrotnie wyjeżdża do Lwowa, Drohobycza, Stryja, Truskawca.

Od jesieni 1970 roku kierownictwo artystyczne zespołu obejmuje Jerzy Kopcewicz. W trzy lata później zespół wyjeżdża na ogólnopolski turniej chórów „Legnica cantat", w którym zdobywa pierwsze miejsce w kategorii chórów związkowych i trzecie wśród wszystkich zespołów biorących udział w imprezie. W roku 1977 na tym samym turnieju chór „Melodia" zostaje wyróżniony za wykonanie „Dwóch wiatrów" Wacława Lachmana. W Festiwalu Kulturalnym Związków Zawodowych organizowanym przez CRZZ w Lublinie chór „Melodia" z zespołem instrumentalnym „Big — band" zajmuje pierwsze miejsce, a w festiwalach „Pieśni Walki i Pracy" w Kraśniku zdobywa trzecią nagrodę. W ciągu ostatnich czterech lat chór męski „Melodia" występował kilkakrotnie w programach Filharmonii im. Artura Malawskiego w Rzeszowie. Towarzyszył solistom operowym w programie poświęconym Stanisławowi Moniuszce, był współwykonawcą koncertu z udziałem Haliny Czerny Stefańskiej, realizował dzieło Schoenberga pt. „Ocalały z Warszawy" poświęcone pamięci ofiar getta warszawskiego, brał wielokrotnie udział w programach artystycznych z okazji świąt państwowych i robotniczych.

Dzięki wysokiej Kulturze muzycznej i organizatorskim talentom dyrygentów, w ślad za którymi poszedł zapał i pracowitość członków chóru, następuje "druga młodość" zespołu, który kolejno prowadzą : Franciszek Sarama (1967-1969), Jerzy Kopcewicz (1969-1990), Małgorzata Leśniak (1990-1995), Małgorzata Kusek (1995-1996), Artur Olchawa (1996-2008), Jarosław Kmieć (2008-2011), Tomasz Pawęzka (2011-2012) oraz od grudnia 2012 do chwili obecnej - dr Antoni Stańczyk. W tym okresie Zespół osiąga znaczące sukcesy, biorąc udział w licznych konkursach i festiwalach : Legnica, Międzyzdroje, Kraśnik, Katowice, Kraków, Hajnówka, Kudowa Zdrój, Biłgoraj, Rzeszów, zdobywając wiele prestiżowych nagród, wyróżnień i dyplomów. Chór koncertuje w wielu miastach Polski z okazji świąt, uroczystości państwowych i środowiskowych, jak również wielokrotnie - reprezentuje nasz kraj poza jego granicami : Francja (Paryż), Ukraina, Węgry, Słowacja, w niektórych krajach koncertuje - wielokrotnie.

Repertuar Chóru jest bardzo zróżnicowany - poczynając od muzyki dawnej i pieśni sakralnych do utworów literatury chóralnej kompozytorów polskich i zagranicznych. Od 2001 roku Chór owocnie współpracuje z Państwową Szkołą Muzyczną w Dębicy biorąc udział w wystawianych operach St. Moniuszki: "Flis” (2001), "Straszny Dwór" (2002), "Halka” (2003), "Hrabiana" (2005), "Jawnuta" (2006), "Nowy Don Kiszot” (2007) oraz w wodewilu "Krakowiacy i Górale" W.Bogusławskiego (2004) i w operze G.Verdiego "Nabuco" (2008) oraz operze G.Bizeta "Carmen” (2009) i powtórnie w operze "Halka" (2011) pod kierownictwem muzycznym Pawła Adamka z Dębicy.
Za aktywną działalność w popularyzowaniu pieśni, chór został odznaczony Złotą Odznaką Honorową Polskiego Związku Chórów i Orkiestr", odznaką "Zasłużony dla województwa rzeszowskiego”, oraz otrzymał "Artystyczny Znak Jakości".

Należy z uznaniem i szacunkiem odnieść się do dokonań Jubilata Chóru" Męskiego "Melodia” - którego członkowie nie szczędzą sił i czasu, kontynuując z pasją tradycję śpiewu chóralnego w Mielcu, mieście rozmiłowanym od lat w dziedzinie kultury śpiewaczej. I niech tak trwa nadal - niech przez kolejne lata słowa hasła mieleckich chórzystów : "Leć pieśni w dal..." cieszą, radują i wzruszają miłośników śpiewu w naszym mieście i wszędzie tam, gdzie zespół będzie reprezentował nasze miasto Mielec.

Cześć Pieśni!

Zbigniew Wicherski